- ارسال شده در ۱۳۹۵ آبان ۰۲ ساعت ۱۸:۰۳
- توسط علی واعظ بزرگی
- ۰ نظر
- در مطالب عمومی » مطالب آموزشی
سختی آب؛ خوب یا بد؟
سختی آب وابسطه به میزان نمک موجود در آن است. میزان پایداری این نمک ها نیز اهمیت بالایی دارد. سختی ناپایدار یا سختی کربناتی، ناشی از وجود بی کربنات کلسیم و بی کربنات منیزیم در آب است. ترکیب کلسیم و منیزیم در آب، سختی پایدار یا سختی غیر کربناتی بوجود می آورد. به طور مثال وجود سولفات ها، کلرورها، نیترات ها، فسفات ها و سیلیکات های کلسیم و منیزیم سختی پایدار به وجود می آورند. آب می تواند همزمان بصورت پایدار و ناپایدار سخت باشد.
بدن انسان سختی تا 350 میلی گرم در لیتر را بدون مشکل و سختی تا 500 میلی گرم در لیتر را در مدت زمان کوتاه، تحمل می نماید. البته این میزان سختی تنها در صورت ضرورت و تا مدت زمان کوتاه قابل تحمل است. آب های سطحی، سختی کمی دارند و در تصفیه خانه ها اقدام به خصوصی برای کاستن سختی آن صورت نمی پذیرد.
سختی بطور عمده بر اساس دو فلز کلسیم و منیزیم سنجیده می‌شود. بطور کلی عوامل سختی، کاتیون‌ها می‌باشند. یون‌هایی مثل آلومینیوم، آهن، منگنز و روی در سختی آب شرکت می‌کنند ولی میزان کلسیم و منیزیم در بیم یون ها دیگر به مراتب بیشتر و کاتیون‌های دیگر، یا وجود ندارند یا مقدار آن ها بسیار ناچیز است. به همین خاطر سختی کل یا TH به مجموع مقدار کلسیم (Ca) و منیزیم (Mg) موجود در آب گفته می شود. سختی دائم یا سختی غیرکربناتی شامل سختی، بدون نمک‌های بی کربناتی مانند کلرید، سولفات و ... میباشد. سختی موقت یا سختی کربناتی شامل بی کربنات کلسیم و منیزیم است و از تفاوت سختی کل و سختی دائم بدست می‌آید.
میزان شدت سختی آب، به بستر جریان آب در سطح و زیر زمین بستگی دارد. آب های نواحی آهکی، سختی زیادتری نسبت به آب های نواحی گرانیتی و یا شنی دارند. سختی آب در طول زمان نیز تغییر پذیر است. معمولاً سختی آب ها در فصل باران، کم و در فصل خشکی، زیاد می‌شود. آب سبک میزان رسوب بسیار پائینی دارد و برای کاربرد در کارخانه و صنعت مناسب تر است. البته از نظر آشامیدن این آب مزه خوبی ندارد و آب آشامیدنی باید حداقل 30 میلی گرم در لیتر یعنی ppm 30 سختی داشته باشد.
معمولاً شکستگی استخوان های افرادی که آب سخت می نوشند؛ سریعتر بهبود می‌یابد. با وجود فواید آب سخت، سختی بیش از حد آب نیز مضراتی دارد. یکی از این مضرات این است که نوشیدن بیش از حد آب سخت، موجب رسوب در افراد سنگ ساز می‌شود و همچنین موجب بیماری‌های گوارشی بخصوص سنگ کلیه است؛ بنابراین بیشتر توصیه می‌شود از آب سبک برای شرب استفاده گردد و منیزیم و کلسیم مورد نیاز بدن را از غذاها، سبزیجات و میوه ها تهیه نمود. آب سخت موجب از دست دادن طعم و مزه نوشیدنی ها می‌شود. دیر پخته شدن و سفتی حبوبات با آب سخت از دیگر عوارض آن است. به علاوه، آب سخت به جداره دیگهای بخار آسیب زده و باعث خوردگی و ایجاد قشر آهکی بر روی جداره دیگ‌ها و تأسیسات مرتبط می‌شود. آب دارای سختی بالا در صورت گرم شدن و به علت جدا شدن مقداری از گاز کربنیک، ایجاد رسوب می کند. میزان کف در این آب به شدت کاهش پیدا می کند زیرا که مواد شوینده بخصوص صابون ها با نمک موجود در این آب ها، حل می شوند و تا پایان یافتن این نمک ها امکان تشکیل کف میسر نیست. این مورد بیشتر در رابطه با صابون ها مطرح می شود زیرا که با اختراع پودرهای لباس شویی، که با نمک موجود در آب واکنش نشان نمی دهند؛ این مشکل تقریبا حل شده است.
فلوئور موجود در آب نیز که برای تقویت لثه و مینای دندان بسیار مفید است؛ از دیگر ترکیبات موجود در آب است. میزان فلوئور در آب بسیار پائین است و با توجه به خواص آن، در تصفیه خانه ها به آب مقداری فلوئور افزوده می شود. البته باید میزان غلظت این ماده بین 1 الی 7/1 میلی گرم بر لیتر باشد؛ زیرا ممکن موجب مسمویت های شدید شود.
درجه اسیدی بودن آب: درجه تمرکز یون های آزاد H+ نمایانگر میزان خاصیت اسیدی آب است و آن را با pH و درجه تمرکز یون های آزاد OH- را که بیانگر میزان قلیایی بودن آب است را با pOH نشان می دهند. برابر بودن میزان این دو در آب نشان دهنده خنثی بودن آن است. حداکثر میزان اسیدی بودن آب 7- و حداکثر میزان قلیایی بودن آن 7+ می باشد.
ویژگی های آب صنعتی: آب مصرفی در کارخانه ها نیز باید باتوجه به نوع مصرف آن متفاوت باشد. با توجه به تنوع نوع مصرف آب در صنایع، نمی توان برای هر بخش آبی با ویژگی منحصر به فرد تصفیه نمود و از این رو معمولا در کارخانه ها بخشی برای تصفیه آب و ایجاد شرایط مورد نظر صنایع، راه اندازی می گردد. به طور مثال باید آب موجود در دیگ های بخار کاملا نمک زدایی گردد و سختی آن تا 20 میلی گرم در لیتر کاهش یابد. این میزان طبق استاندارد آلمان 45 میلی گرم در لیتر برای کربنات کلسیم است.
ویژگی های آب در ساخت و ساز های ساختمانی: آب در کارهای ساختمانی موارد مصرف زیادی دارد. تهیه ملات و یا آب پاشی روی قطعه های تازه بتنی، تهیه ملات های شفته آهک، ماسه آهک و گل حساسیتی زیادی در برابر ناخالصی آب ندارند اما آبی که برای تهیه سیمان، بتن و بتن آرمه مورد استفاده قرار می گیرد باید دارای خواص شیمیایی مشخصی باشد.
در سیستم توزیع آب شهری مهم ترین مسئله ای که باید پیش توزیع به آن توجه کرد؛ اینست که آب عاری از هرگونه میکروب و مواد آلوده باشد لذا گندزدایی نباید از مراحل تصفیه آب حذف گردد.